Αναφορά για το Κάστρο της Καρπάθου ( 1522 ) ή πότε έπεσε η Κάρπαθος στα χέρια των Οθωμανών;

1523, 5 Φεβρουαρίου

Αρ. αναφοράς 2818. ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ,

Οι φύλακες του φρουρίου στο νησί Κάρπαθο καταλαβαίνουν, από σημείωμα του Ferrerius de Monolita , με ημερομηνία 27 Οκτωβρίου (1522), ότι ο Τούρκος, έχοντας χάσει 100 λάβαρα, 22.000 Γενίτσαρους και δύο πασάδες, εγκατέλειψε την πολιορκία για ένα διάστημα, και τις υπόγειες στοές εντελώς (λαγούμια που έσκαβαν με σκοπό να βρεθούν κάτω από το τείχος, για να το ανατινάξουν). Θα είχε παραιτηθεί εντελώς από την πολιορκία (ο Τούρκος), αν δεν είχε απαγάγει από την πόλη έναν Αλβανό αποστάτη και ο οποίος τον είχε προτρέψει να επιμείνει (στην πολιορκία), καθώς οι Ρόδιοι είχαν μεγάλη έλλειψη από τα πάντα, ειδικά από κρασί. .....

Το παραπάνω κείμενο είναι αναφορά προς τον Βασιλιά της Αγγλίας, τον Ερρίκο τον 8ο, σχετικά με την πτώση της Πόλης της Ρόδου, την οποία ήλεγχαν μέχρι τον Αύγουστο του 1522 οι Ιωαννίτες Ιππότες.
Μετά τη ναυμαχία της Ρόδου και τη συντριπτική επικράτηση του Οθωμανικού στόλου, όπως μας είναι γνωστό, υπογράφτηκε πρωτόκολλο αποχώρησης της εναπομείνασας φρουράς του Κάστρου της Ρόδου. Έτσι όλη η Ρόδος και τα γύρω νησιά του, περιήλθαν στην εξουσία της Υψηλής Πύλης. Ως ημερομηνία κατάληψης των νησιών αυτών θεωρείται ο Αύγουστος - Σεπτέμβρης του 1522.
Η Κάρπαθος ήταν Βενετική κτήση ακόμα (ανήκε στην οικογένεια Kornaro), αλλά όπως καταλαβαίνουμε καμία υποστήριξη δεν θα μπορούσε να λάβει από την Κρήτη και ακολούθησε τη μοίρα της Ρόδου.
Ο Άγγλος Βασιλιάς ενημερώνεται για το γεγονός πέντε μήνες αργότερα, με σχετικές αναφορές, που του έρχονται από σημείωμα του Ferreirus de Monolita (O Ferreirus της Μονόλιθου), με ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 1522, το οποίο έλαβαν οι υπερασπιστές του φρουρίου της Καρπάθου. (Πιθανότατα στο Κοράκι)

  Άρα συμπεραίνουμε ότι κατά την ημερομηνία αυτή, τουλάχιστον δύο μήνες μετά την κατάληψη της Ρόδου, η Κάρπαθος έχει ακόμα τη δική της φρουρά, στο δικό τους Κάστρο.

  Δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία κατάληψης της Καρπάθου, αλλά ούτε και με τι όρους έγινε. Πάντως υπάρχει αλληλογραφία μεταξύ της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας και της Υψηλής Πύλης, για να αποδοθούν και πάλι τα νησιά Κάρπαθος και Κάσος στην οικογένεια Kornaro, αλλά αυτό φυσικά δεν έγινε δεκτό από τον Σουλεϊμάν Α΄ τον Μεγαλοπρεπή. (Δες Ιστορία της Καρπάθου Γ.Μ. Νουάρου - Μιχαηλίδη.)
Από τον τρόπο όμως που διοικούνταν το νησί από τους Οθωμανούς, υποψιαζόμαστε ότι παραδόθηκε, τουλάχιστον αυτό πρέπει να έπραξαν οι ντόπιοι κάτοικοί του με ανακούφιση. Οι οποίοι υπέφεραν μαζί με όλα τα νησιά, εξαιτίας της μαζικής επιστράτευσης της νεολαίας τους στις γαλέρες της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, που συνεχώς έκαναν επιδρομές εναντίον του Οθωμανικού στόλου ή και συγκρούονταν σφοδρά.
  Τα παραπάνω πρέπει να απηχεί το παραδοσιακό, συρματικό τραγούδι της Καρπάθου, Ναυτόπουλο ψυχομαχεί: Το τραγούδι απαντάται, σε διάφορες παραλλαγές, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Φωνές και κλάματα άκουσα στης Kύπρου το μπογάζι θαρρώ βουβάλια σφάζουσι, θαρρώ θεριά μερώνου(ν), θαρρώ κι οι Tούρκοι επαίξασι πόλεμο με τους Φράγκους. Mη(τ)έ βουβάλια σφάζουσι, μη(τ)έ θεριά μερώνου(ν), μη(τ)έ κι οι Tούρκοι επαίξασι, πόλεμο με τους Φράγκους. Nαυτόπουλο ψυχομαχεί στου καραβιού την πλώρη. Δεν έχει μάνα να τον κλαί, κύρη να τον λυπάται. Oύτ' αδερφόν ούτ' αδερφή να τον μοιρολοάται. Tον κλαιν' οι νύχτες κι οι αυγές. Kαράβι, καραβάκι που πας γιαλό-γιαλό αν πας γιά το Διαφάνι, στάσου να ρθω και γω. Tον κλαιν' οι νύχτες κι οι αυγές, κι όλο το ναυτολόι. Σηκώσου ναύτη μας καλέ, ναύτη μας παινεμένε να κουμπασάρεις το(ν) καιρό, να μπούμε σε λιμνιώνα. Eγώ σας λέω δεν μπορώ, και σεις μου λέτε σήκου. Για φέρτε μου την χάρτα μου, τ' αργυροκούμπασό μου να κουμπασάρω το(ν) καιρό, να μπούμε σε λιμνιώνα. Bαστάτε με να σηκωθώ, κραείτε με μην πέσω. Θωρείτε κείνο το βουνό, το πιό ψηλόν απ' όλα πού 'χει αντάρα στη(ν) κορφή και καταχνιά στη μέση. Mη(τ)έ πεζός περνά από κει, μη(τ)έ και καβαλάρης. Eκεί να πα ν' αράξετε που 'χει καλό λιμνιώνα. Nα βγουν οι ναύτες για νερό κι οι μάγειρες για ξύλα και τα μικρά ναυτόπουλα να βγου(ν) να σκάψουν μνήμα. Nα μην το σκάψουσι ψηλά, κοντά στο περι(γ)ιάλι να μου χτυπάει η θάλασσα απάνω στο κεφάλι κι απ' τη δεξιά του τη μεριά αφήστε παραθύρι να μπαίνει αέρας της αυγής κι ο ήλιος της ημέρας. Tη(ν) πλάκα βάζω πεθερά, τη μαύρη γη γυναίκα τα χοχλακούλια του γιαλού, αδέρφια και ξαδέρφια.

Περισσότερα στοιχεία για το Συρματικό τραγούδι, στα σχόλια που το συνοδεύουν.

Η Μονόλιθος είναι οχυρά θέση πάνω από την πόλη της Ρόδου, όπου εκεί έγιναν συγκλονιστικές μάχες μεταξύ των Ιωαννιτών Ιπποτών και των Οθωμανών, αλλά παρά την πολύ καλή οχύρωση του Κάστρου, στο τέλος λύγισαν οι Ιππότες χάνοντας το στόλο τους. Από το σημείωμα του Ferreirius, μαθαίνουμε ότι σε σφοδρή μάχη οι Οθωμανοί έχασαν 100 λάβαρα (τα οποία ως σηματοδότες έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στη μάχη), 22 χιλιάδες Γενίτσαρους και 2 Πασάδες. Αυτό πτόησε του Τούρκους, σκεπτόμενοι να αποχωρήσουν. Ένας όμως Αλβανός αποστάτης, τους ενημέρωσε ότι η πόλη ήταν σε δύσκολη θέση, κι έτσι η πολιορκία συνεχίστηκε με θετική έκβαση αυτή τη φορά για τους Τούρκους.

Οθωμανική αναπαράσταση της κατάληψης της Ρόδου,
 από τη σειρά πινάκων αφιερωμένων στον Σουλεϊμάν Α΄ τον Μεγαλοπρεπή.

YΓ: Η παραπάνω αναφορά βρίσκεται στο πρωτόκολλο του Βασιλιά Ερρίκου του 8ου της Αγγλίας (1509-1547)

Ντοκουμέντα, σύλληψη ιδέας: Μιχάλης Ζερβουδάκης,

Ιστορική Τεκμηρίωση: Βασίλειος Διακοβασίλης