Η αλήθεια είναι ότι, η κατάρτιση ενός καταλόγου των Ορθόδοξων Ιεραρχών της Καρπάθου από τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους (σίγουρα ημιτελούς), κρύβει δυσκολίες. Από τη μία πρέπει να στηριχθείς στους ήδη υπάρχοντες καταλόγους, από την άλλη όμως οφείλεις να κάνεις τις δικές αναγωγές στις πηγές και να εξάγεις τα δικά σου συμπεράσματα. Ειδικά όταν αναφέρεσαι στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, αλλά ακόμα και στα χρόνια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Ποιες είναι οι πηγές; Δημοσιευμένα σωζόμενα έγγραφα, ακόμα κι από τις Ιερές Συνόδους, όπου υπογράφουν οι Ιεράρχες της Καρπάθου, δημοσιεύσεις καταλόγων από άλλους, διαδικτυακές πηγές. Και είναι αλήθεια ότι η αναζήτησή μου στις διαδικτυακές βιβλιοθήκες με αντάμειψε, όπως για παράδειγμα όταν ανακάλυψα την απόφαση Συνόδου του Πατριαρχείου, του Ιανουαρίου του 1170, όπου υπογράφει ο Καρπάθου Ιωάννης.(1) Σημαντικό διότι εμφανίζεται το όνομά του σε κατάλογο για πρώτη φορά (απ' ότι τουλάχιστον γνωρίζω).
Στην έρευνα μου εντόπισα πλήθος άλλων σχετικών ντοκουμέντων, τα οποία θα παρουσιάσω στο μέλλον, τα οποία μας δίνουν στοιχεία για τη ζωή των κατοίκων των νησιών μας κατά διαφόρους περιόδους. Ψηφίδα τη ψηφίδα, μέσα από αυτό το ιστολόγιο, θα χτίσουμε μια συνολική, όσο είναι δυνατόν, εικόνα της ιστορίας του νησιού μας. Αυτή είναι η φιλοδοξία εμένα και του συνεργάτη μου, του Μιχάλη Ζερβουδάκη. Με τεκμηρίωση, αλλά και με κάποιες υποθέσεις. Διότι κάθε επιστήμη ξεκινά από την υπόθεση, η οποία πρέπει στη συνέχεια να αποδειχθεί ή να καταρριφθεί.
 |
| Το παλιό Μητροπολιτικό κτίριο και η Μητρόπολη Καρπάθου κ΄ Κάσου (1930) |
1. Επίσκοπος Βάσσος 343/344 συμμετείχε στη Σύνοδο της Σαρδικής (σημερινή Σόφια). Η υπογραφή του, παρ΄ότι είναι ατελής, οι ερευνητές, καταλήγουν ότι αναμφισβήτητα ανήκει στον επίσκοπο Καρπάθου. (2)
2. Επίσκοπος Ολύμπιος συμμετείχε στη Σύνοδο της Εφέσου 431. Αν κι εδώ υπογράφει ως Καρπασίας, οι ερευνητές καταλήγουν ότι είναι της Καρπάθου. Αυτός τάχθηκε με το μέρος του αιρετικού Νεστόριου και του επισκοπικού θρόνου της Αντιόχειας που τον υποστήριζε, ενώ ολόκληρη η Κύπρος διεκδικούσε την απαλλαγή της από την εξουσία της Αντιόχειας.(3)
3. Επίσκοπος Κύρος. Πρώτο μισό του 5ου αιώνα, χωρίς λοιπών στοιχείων. Αναφέρεται σε αναθηματική πλάκα, που βρέθηκε στην Αγία Αναστασία της Αρκάσας ως Επίσκοπος Καρπάθου. Υπάρχει επιστολή του προς τον Πάπα Λέοντα Α', που ζητεί την αποκατάστασή του καθώς καθαιρέθηκε από Επίσκοπος Καρπάθου από τον Αλεξανδρείας ως αιρετικός (πιθανότατα ως Νεστοριανός) (3)(4)
4. Επίσκοπος Ζωτικός. Στην αναφορά της Συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως προς τον Πάπα Ορμίσδα (Hormisdas I) σχετικά με την χειροτονία του πατριάρχη Επιφάνιου, υπέγραψε ο Ζωτικός, με το έλεος του Θεού, επίσκοπος της πόλης της Καρπασίας, επαρχίας των νησιών. Ο Επιφάνιος χειροτονήθηκε Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης στις 25 Φεβρουαρίου του 520. (3)
5. Επίσκοπος Μηνάς. Συμμετείχε στην πέμπτη Σύνοδο, υπογράφοντας ως Επίσκοπος Καρπαθίων νήσων. Πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 553. (3)
6. Τέλος υπάρχει ο επίσκοπος Φίλων, τον οποίον αναφέρει ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης τον 6ο αιώνα, στο έργο του Χριστιανική Τοπογραφία ως επίσκοπο Καρπάθου. Είναι άγνωστο πότε έζησε. Το ζήτημα εδώ είναι, ότι τον ίδιο διεκδικούν οι Κύπριοι, λέγοντας ότι δεν είναι Καρπάθου αλλά Καρπασίας και μάλιστα έχει αγιοποιηθεί ως Άγιος Φίλων. Εορτάζει στις 24 Ιανουαρίου και ορίζουν ότι έζησε το πρώτο μισό του 5ου αιώνα. (5) (6)
7. Άγιος Ιωάννης ο Καρπάθιος. Στο βιβλίο «Φιλοκαλία», που είναι μια συλλογή κειμένων Αγίων και σοφών της Εκκλησίας μας, περιέχονται δύο λόγοι του Αγίου Ιωάννου του Καρπαθίου. Ο πρώτος επιγράφεται «Προς τους από της Ινδίας προτρέψαντας μοναχοὺς παρακλητικός» (σε 100 κεφάλαια) και ο δεύτερος «Λόγος Ασκητικός και παρηγορητικός, συμπληρωματικός των εκατό κεφαλαίων». Πιθανόν να έζησε τον 7ο αιώνα, ήταν μοναχός και εικάζεται ότι στη συνέχεια έγινε Επίσκοπος Καρπάθου. (3)
ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 717-1025 μ.Χ.
1. Επίσκοπος Λέων, ο οποίος υπόγραψε ως επίσκοπος Καρπάθου στην 7η Οικουμενική Σύνοδο, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια της Μικράς Ασίας το 787. Η Σύνοδος αυτή επανάφερε τη λατρεία των εικόνων και εδραίωσε τη σωστή λατρεία τους. (3)
2. Επίσκοπος Φίλιππος, ο οποίος υπέγραψε ως επίσκοπος Καρπαθίων στην Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης (877) για την αποκατάσταση του Πατριάρχη Φωτίου. (3)
ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1025-1453 μ.Χ.:
1. Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης, ο οποίος υπέγραψε απόφαση της Συνόδου, επί αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού και Πατριάρχη Μιχαήλ, περί καταδίκης των πράξεων του Μητροπολίτη Κέρκυρας (1170). (1)
ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ:
Επί Ενετοκρατίας δεν μπορούσε να ασκεί τα καθήκοντα του στα Ενετοκρατούμενα νησιά κανένας ορθόδοξος Ιεράρχης. Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί μπορούσαν όμως να έχουν τους ιερείς τους. Το Πατριαρχείο για να μην χάσει το δικαίωμα επί των εκκλησιών αυτών, συνήθιζε είτε να ορίζει Επισκόπους ως Τιτουλάριους ή να αναθέτει την επιστασία των επισκοπών αυτών σε άλλους, Ορθόδοξους Ιεράρχες.
Έτσι:
1. Επί αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως – Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριάρχη Αντώνιου (1397) Αρχιεπίσκοπος Καρπάθου ονομάζεται κατ' επίδοσιν, ο Μητροπολίτης Μυρέων. (7)
2. Το 1460, ο Μητροπολίτης Μυρέων Ματθαίος, Υπερτίμου και Εξάρχου πάσης Λυκίας ονομάζεται και Πρόεδρος Καρπάθου και Νάξου, με δικαίωμα να χειροτονεί ορθόδοξους ιερείς σε όλα τα Ενετοκρατούμενα νησιά. (8)
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ:
1. Αρχιεπίσκοπος Καρπάθου Ιωαννίκιος (1562-1576). Ανήκε στην αδελφότητα των μοναχών της Πάτμου.
2. Αρχιεπίσκοπος Καρπάθου Μακάριος Α' (1576-1583). Καθαιρέθηκε.
3. Αρχιεπίσκοπος Καρπάθου ο Ζακυνθινός Ιωάσαφ Αβούρης. (1583-1590;).
4. Αρχιεπίσκοπος Θεόδουλος (1590-1601) Τον Μάη του 1590 υπογράφει Συνοδική πράξη αναγνώρισης του Πατριάρχη Μόσχας. (9)
5. Αρχιεπίσκοπος Καρπάθου Ιερόθεος (1601-1622). Αυτός καθαιρέθηκε λόγω της αντίδρασης των κατοίκων της Καρπάθου προς το πρόσωπό του. Αλλά κι αυτός, όπως φαίνεται, δεν τα πήγαινε καλά με το ποίμνιο του. Γράφει μεταξύ των άλλων προς τον Πατριάρχη Κύριλλο Λούκαρη: “ Εδώ ευρίσκεται πολλά απειθής λαός και πολλά πτωχός, και δεν βοηθούσι τον αρχιερέα αυτών....” “... Του απειθή και χοντρού λαού...(εννοεί του Καρπαθιακού)”
6. Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός Αγαπητός από τη Ζάκυνθο (1622-636). Εγκατέλειψε την Κάρπαθο για την Ενετοκρατούμενη πατρίδα του. Καθαιρέθηκε το 1643.
7. Αρχιεπίσκοπος Αθανάσιος από τη Σάμο (1643-1665). Κατείχε τον τίτλο του "Προέδρου Κρήτης", ο οποίος του έδινε το δικαίωμα να χειροτονεί ορθόδοξους ιερείς της Ενετοκρατούμενης Κρήτης.
8. Αρχιεπίσκοπος Λεόντιος, Ιερομόναχος (1665-1674).
9. Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β' (1674-1680), πρώην Μητροπολίτης Παραναξίας. Ουδέποτε παρουσιάστηκε στην Κάρπαθο, ζητούσε συνεχώς αναβολές από το Πατριαρχείο, μέχρι που καθαιρέθηκε.
10. Αρχιεπίσκοπος Νεόφυτος Γριμάνης από την Πάτμο (1680-1722). Αγαπήθηκε ιδιαιτέρως από τους Καρπάθιους.
11. Αρχιεπίσκοπος Νικηφόρος (1722-1731), ο οποίος ήταν γέννημα θρέμμα της Καρπάθου.
12. Αρχιεπίσκοπος Νεόφυτος, Καρπάθου και Κάσου (1731-1736). (3)
13. Αρχιεπίσκοπος Νικηφόρος Β΄ (1736-1744).
14. Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ' (1744-1754).
15. Αρχιεπίσκοπος Παρθένιος (1754-1760). Ήταν Ιερομόναχος. Καθαιρέθηκε εξαιτίας της εκνόμου διαγωγής του.
16. Αρχιεπίσκοπος Παΐσιος (1760-1764).
17. Αρχιεπίσκοπος Δανιήλ (1764-1793). Σιναΐτης Ιερομόναχος, παραιτήθηκε για να επιστρέψει στην Μονή Σινά.
18. Αρχιεπίσκοπος Νεόφυτος (1793-1832).
19. Αρχιεπίσκοπος Μεθόδιος Σαπουντζάκης (1832-1864) από την Κρήτη. Παραιτήθηκε.
Το 1865 η αρχιεπισκοπή προάχθηκε σε Μητρόπολη Καρπάθου κ΄ Κάσου.
20. Μητροπολίτης Νικηφόρος Γ' (1865-1868) από την Κρήτη.
21. Μητροπολίτης Ιγνάτιος (1869-1875). Παραιτήθηκε.
22. Μητροπολίτης Γεράσιμος Πηγάς (1875-1885) από τη Χίο.
23. Μητροπολίτης Νείλος Σμυρνιωτάκης (1886-1889) από την Αρκαδία. Παραιτήθηκε και εφησύχασε στο Άγιο Όρος.
24. Μητροπολίτης Σωφρόνιος Αργυρόπουλος (1889-1897). Γεννήθηκε στη Χώρα του Μαρμαρά της Προικοννήσου της Προποντίδας. Εξελέγη Μητροπολίτης Ελασσώνας και αναχώρησε από την Κάρπαθο.
25. Μητροπολίτης Αγαθάγγελος Αρχύτας (1897-1908). Γεννήθηκε στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας. Εξελέγη Μητροπολίτης Κω και αναχώρησε.
26. Μητροπολίτης Ευγένιος Μαστοράκης (1908-1912). Γεννήθηκε στην Άνδρο.
Ιταλοκρατία
1. Μητροπολίτης Γερμανός Μονωδιάδης (1912-1940). Γεννήθηκε στη Χίο. Ο Μητροπολίτης Γερμανός εξορίστηκε στο Καστελόριζο στις 6 Ιουλίου 1922.
2. 1940-1950 η Μητρόπολη εχήρευσε.
Ελεύθερη Ελλάδα
1. Μητροπολίτης Απόστολος Παπαϊωάννου (1950-1975). Γεννήθηκε στη Ρόδο. Εξελέγη Μητροπολίτης Αίνου, αναχώρησε από την Κάρπαθο και τοποθετήθηκε Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη.
2. Μητροπολίτης Γεώργιος Ορφανίδης (1975-1980). Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Παραιτήθηκε.
3. Μητροπολίτης Νεκτάριος Χατζημιχάλης (1980-1983). Γεννήθηκε στα Χανιά. Εξελέξη Μητροπολίτης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλεας και αναχώρησε από το νησί.
4. Μητροπολίτης Αμβρόσιος Παναγιωτίδης (1983 - ως και σήμερα). Γεννήθηκε στην Ξάνθη.
Βασίλης Διακοβασίλης
(1) ο ευτελής αρχιεπίσκοπος Καρπάθου Ιωάννης ορίσας υπέγραψα. σελίδες: 479-490, ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΟΜΟΣ ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ τεύχος Α΄και Β΄, ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 1904
(2) PROSOPOGRAPHIE DU DIOCESE D' ASIE (325-641), Sylrain Destephen, PARIS 2008 σελίδα 343
(3) EPISCOPI CARPATHI σελίδα 948, ORIENS CHRISTIANUS IN EXHIBENTUR ECCLESIAE, PATRIARCHAE TOMOS PRIMUS PARIS 1740
(4) Επιστολή Κύρου προς Πάπα Λέοντα Α΄ σελίδα 531 έτος 449, SANCTI LEONIS MAGNI PAPAE PRIMI OPERA OMNIA NUNE PRIMUM EPISTOLIS XXX PARIS 1775
(5) ο της Καρπάθου Επίσκοπος Φίλων σελίδα 329. ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΑ ΔΕΥΤΕΡΑΙΣ ΦΡΟΝΤΙΣΙΝ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ, ΠΑΡΙΣΙ 1906
(7) Πράξις της Αντιόχειας. σελίδα 276-277, ACTA ET DIPLOMATA FRANCISCUS MIKLOSISH ET IOSEPHUS MULLER ΒΙΕΝΗ 1901
(8) περιοδική έκδοση Αρχαιολογικά 1989, σελ 92, Ε. Παπαβασιλείου Αρχαιολόγος
(9) Ο Καρπάθου Θεόδουλος σελίδα 948, ANALECTA BYZANTINO - RUSSICA Πετρούπολη 1811
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ( Πέρα των παραπάνω)
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΑΡΠΑΘΟΥ Μ.Γ.ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ-ΝΟΥΑΡΟΥ 1940-1949
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΖΑΡΜΠΟΥΡΗ ΘΕΜΑ: “ΤΟ ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ” ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κος Γ. ΓΚΑΒΑΡΔΙΝΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2016
https://users.sch.gr/markmarkou/katalog/ecp/karpathos.htm
| |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου