Zuanne Mocenigo, του Επιστρέψαντος, Γενικού Προβλεπτή του Βασιλείου της Κρήτης, η οποία υποβλήθηκε πιθανότατα στη Γερουσία της Βενετίας. Επιστρέψας, διότι έληξε η θητεία του στην Κρήτη και επέστρεψε στην Βενετία, όπου υπέβαλε την έκθεση - απολογισμό του.
(Γενικός Προβλεπτής του Βασιλείου της Κάντια -provveditore generale del Regno di Candia, ήταν μια υψηλή διοικητική και στρατιωτική θέση στη βενετοκρατούμενη Κρήτη.)
Η έκθεση είναι λεπτομερής και αναφέρει κάθε πτυχή της διοικητικής και οικονομικής ζωής της Ενετοκρατούμενης τότε Κρήτης. Στο κεφάλαιο της για τον Ορθόδοξο κλήρο, έχουμε μια ενδιαφέρουσα πληροφορία για τον Μητροπολίτη Καρπάθου και τη δράση του.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά: Στο εδάφιο που αναφέρεται στο Ορθόδοξο κλήρο, ο Mocenigo αναφέρει ότι υπήρξε συμφωνία της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας με το Μητροπολίτη Χάνδακα (Ηρακλείου) του 1322, για να παραχωρηθούν σε αυτόν 130 ορθόδοξοι ιερείς. Όπως μαθαίνουμε από την έκθεση τα επόμενα χρόνια δεν υπήρχε Ορθόδοξος Μητροπολίτης στο νησί κατ΄απαίτηση των Ενετικών Αρχών , αλλά υπήρχε μεγάλη αύξηση των Ορθόδοξων ιερέων. Κι αυτό διότι αυτοί απαλλάσσονταν όχι μόνο από τη στράτευση, αλλά και από κάθε άλλη καταναγκαστική υπηρεσία.
Για να γίνει κάποιος ιερέας υπήρχε η εξής διαδικασία: Έπρεπε να πληρώσει ο υποψήφιος κληρικός από ένα τσεκίνι (Ενετικό χρυσό νόμισμα, βάρους 3,5 γραμ.) στον Πρωτόπαπα της περιοχής, στον Πρωτοψάλτη και στον αρχιγραμματέα της Λατινικής Αρχιεπισκοπής ή της Επισκοπής, ανάλογα που θα ιερουργούσε. Για να γίνει όμως η χειροτονία τους έπρεπε να μεταβούν είτε στη Ζάκυνθο είτε στη Κεφαλλονιά, να εξεταστούν αυστηρά για την καταλληλόλητά τους από τον εκεί Ορθόδοξο ιεράρχη και στη συνέχεια να καταβάλλουν σε αυτόν άλλα 3 ή 4 τσεκίνια για να χειροτονηθούν. Στη συνέχεια μπορούσαν να επιστρέψουν στην Κρήτη και να αναλάβουν καθήκοντα. Πολλοί για να αποφύγουν το ταξίδι αυτό με τα μεγάλα έξοδα, αλλά και την αυστηρή εξέταση με το αβέβαιο αποτέλεσμα, προτιμούσαν να πηγαίνουν στη Μικρά Ασία ή άλλους "απαγορευμένους τόπους", όπου γίνονταν δεκτοί από τους εκεί Ορθόδοξους Μητροπολίτες και χειροτονούνταν. Ή περίμεναν να εμφανιστεί τυχαία στην Κρήτη κάποιος Ορθόδοξος ιεράρχης, "όπως συνέβη προ ετών, όταν χειροτονήθηκε μεγάλος αριθμός και στην πόλη και στην ύπαιθρο παρά τίνος Επισκόπου έκ Καρπάθου ό οποίος, για τον σκοπό αυτόν ήλθε κρυφά στην Κρήτη, και ο οποίος εισέπραξε από τον καθένα όσα περισσότερα μπορούσε. Ό εκλαμπρότατος όμως κύριος Nicolό Donato (μετέπειτα Δόγης Βενετίας), o όποιος ήταν τότε Δούκας τής Κρήτης, μόλις το πληροφορήθηκε, τιμώρησε όπως άρμοζε, όχι μόνον τον επίσκοπο εκείνον, διώχνοντάς τον από το Βασίλειο της Κρήτης, αλλά και τον υποχρέωσε να επιστρέψει τα χρήματα που απέκτησε με αυτόν τον τρόπο, αλλά και όσους χειροτονήθηκαν από αυτόν, επέβαλε να υποστούν νέα εξέταση."
Ποιος ήταν ο Επίσκοπος Καρπάθου που αναφέρει η έκθεση;
Όπως μας είναι γνωστό, από την στιγμή που η Κάρπαθος βρέθηκε υπό τον Οθωμανικό ζυγό (1538), αμέσως επανέρχεται η εξουσία του Πατριαρχείου σε αυτήν και ορίζεται Ορθόδοξος ιεράρχης. Αν και οι πληροφορίες που έχουμε δεν είναι πολλές, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα. Ο Nikolό Donato είναι Δούκας της Κρήτης για δύο χρόνια (από το 1582 ως το 1584), άρα κατά την περίοδο αυτή βρέθηκε ο Επίσκοπος Καρπάθου στην Κρήτη. Την περίοδο αυτή Αρχιεπίσκοπος Καρπάθου είναι ο Ιερομόναχος Μακάριος (1576-1583) τον οποίο διαδέχεται ο Ιωάσαφ Αβούρης (1583-1598). Αν υποθέσουμε ότι ο Μακάριος ήταν μεγάλος σε ηλικία, οι πιθανότητες γέρνουν υπέρ του Ιωάσαφ Αβούρη. Η πιθανότητα αυτή μεγεθύνεται, γνωρίζοντας ότι τον Φλεβάρη του 1583, ο Ιωάσαφ μπαρκάρει σε ένα πλοίο το οποίο ανήκει στον στόλο της (Ενετικής) Κρήτης, από τη Ζάκυνθο, προκειμένω να φτάσει στην Κάρπαθο και να αναλάβει τον χηρεύσαντα αρχιερατικό θρόνο. Σίγουρα έκανε στάση στην Κρήτη, μέχρι να βρει πλοίο για την Κάρπαθο και σίγουρα κράτησε κρυφή την ιδιότητά του, μιας κι αν γινόταν γνωστή, αμέσως θα βρισκόταν υπό την στενή παρακολούθηση των Ενετών. Λογικά, αυτός πρέπει να είναι που προέβη στις αθρόες χειροτονήσεις, επί αμοιβή, στην Κρήτη.
Τώρα αν οι χειροτονίες έγιναν για την ενδυνάμωση απλώς και μόνο του Ορθόδοξου κλήρου στην Κρήτη ή είχαν ως απώτερο σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων από τον Αρχιερέα, αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορούμε να γνωρίζουμε.
Βιβλιογραφία:
Μνημεία της Κρητικής Ιστορίας, τόμος 1, Ηράκλειον 1940 ΣΤΕΡΓΙΟΥ Γ. ΣΠΑΝΑΚΗ ΕΦΟΡΟΥ ΤΙΙΣ ΒΙΚΕΛΑ1ΑΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Ιστορία της Καρπάθου, Μέρος τέταρτον, Γ.Μ. Νουάρου Μιχαηλίδη.
Κατάλογος των Δουκών της Κρήτης ( με διορθώσεις και συμπληρώσεις), in Ροδωνιά. Τιμή στον Μ. Ι. Μανούσακα, τ. Β΄, Rethymno 1994, 389-396. Της Ασπασίας Παπαδάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου