Signore di Scarpanto, de Casos e de Stasida....

  Ποιοι ήταν οι αφέντες της Καρπάθου επί Ενετοκρατίας; Πότε κατέλαβαν οι Ενετοί την Κάρπαθο και πότε της εγκατέλειψαν. Πώς διαδεχόταν ο ένας τον άλλο;

Οικόσημο της οικογένειας Cornaro

  Ως προς το πρώτο ερώτημα είναι γνωστό ότι ήταν οι Cornaro (Κορνάροι). Η γνωστή Ενετική οικογένεια, που διαφέντευε την Ανατολική Κρήτη και στην οποία ανήκε και ο ποιητής Βιτσέντζος Κορνάρος. Οι σημερινοί τους απόγονοι ζουν στη Μάλτα. Από την επίσημη ιστοσελίδα της Μάλτας, που αναφέρονται τα γενεαλογικά δέντρα των κατοίκων της, έχουν υιοθετήσει το επίθετο Cornari για τους προγόνους τους και όχι το Cornaro. Από τον 18ο αιώνα ονομάζονται Corner.

  Με την κατάληψη της Καρπάθου το 1306 από τους Ενετούς, οι αφέντες της περιοχής κατείχαν τον τίτλο: Signore de Scarpanto, de Caso e de Stasida δηλαδή: Άρχοντας της Καρπάθου, της Κάσου και της Αστακίδας. (Της νησίδας που βρίσκεται βορειοδυτικά της Καρπάθου, γνωστή στους Καρπάθιους ως Αστακία).

  Το 1306 ο Ενετός ευγενής Andrea Cornaro, που η οικογένεια του ήδη διαφέντευε την ανατολική Κρήτη με κέντρο τη Σητεία, κατέλαβε την Κάρπαθο, από τους Γενουάτες αδελφούς Moresco (Andrea και Loudoviko). Το 1313 το νησί πέρασε στην κατοχή των Ιωαννιτών Ιπποτών της Ρόδου, αλλά ο Andrea Cornaro επέστρεψε το 1315 και το ανακατέλαβε. Η κυριαρχία της οικογένειας των Cornaro διήρκησε ως το 1538, οπότε καταλήφθηκε από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα για την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

  Ας δούμε λοιπόν τον επίσημο κατάλογο όσων κατείχαν τον τίτλο, Signore di Scarpanto, de Casos e de Stasida - Άρχοντας της Καρπάθου, της Κάσου και της Αστακίδα ς.

 1. Andrea I Cornarο 1306-13, 1315-23. Μέλος της ισχυρής και εύπορης βενετικής οικογένειας των Cornaro, η οποία είχε τεράστιες εκτάσεις και συμφέροντα στο Βασίλειο της Κρήτης (Regno di Candia). Η κυριότερη δράση του ήταν η κατάληψη της Καρπάθου το 1306, την οποία πήρε από τους Γενουάτες πειρατές Moresco. Αναγκάστηκε να την παραχωρήσει στους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου για λίγο (Αυτό έγινε όταν μετέβη στη Βοδόνιτσα για να υπερασπιστεί τις εκεί κτήσεις τους από τους Καταλανούς. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος -υποστηρικτής των αδελφών Moresco- συνεννοήθηκε με τον Μεγάλο Μάγιστρο της Ρόδου και αυτός κατέλαβε την Κάρπαθο), αλλά την ανακατέλαβε το 1315 μετά από ισχυρές διπλωματικές πιέσεις της Ενετικής Δημοκρατίας.  Η οικογένειά του κράτησε το νησί ως προσωπικό φέουδο μέχρι το 1538.Το 1312, ο γάμος του με τη χήρα Maria Alberto Pallavicini ή από το πατρικό της Maria della Carceri, του έδωσε συν-κυριαρχία (τον τίτλο "Co-Marchese") στη Βοδονίτσα (Φθιώτιδα) και εδάφη στην Εύβοια. Πέθανε το 1323.

2. Τον Andrea Cornaro διαδέχθηκε ο πρωτογιός του Alessio I Cornarο, (1323-1368). Ο Alessio πρόσθεσε στο όνομά του τον τίτλο του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, διότι κοντά στο παλάτι του στην Βενετία υπήρχε ναός του Αγίου. Ονομάζεται πλέον Alessio I di S. Giovanni Crisostomo. Αυτός απέκτησε μεγάλη υπόληψη μεταξύ των συμπατριωτών του και γι΄αυτό μετακόμισε και διέμενε στην Βενετία.  

3. Συγκυρίαρχος της κτήσης των Κορνάρων γίνεται ο αδελφός του Giovanni IΙ Cornarο (1340-89), ο οποίος διέμενε στην Κάρπαθο, φροντίζοντας την περιουσία τους και στέλνοντας το αναλογών μερίδιο από τα κέρδη τους στον αδελφό του στη Βενετία. 

4. Συγκυρίαρχος είναι και ο Andrea III Cornarο (1351-68), γιος του Allesio I Cornaro. Πιθανόν κάποιοι επέστρεφαν στη Βενετία και τους αντικαθιστούσε κάποιος άλλος από την οικογένεια.

5. Ο Pietro I Cornaro(1351-68), αδελφός του Andrea ΙΙΙ και του Giovanni IΙ, συγκυρίαρχος κι αυτός, αφού πέθαναν τα αδέλφια του άκληρα, η διαδοχή συνεχίστηκε από τη δική του οικογένεια. Αυτός ήταν  παντρεμένος με τη Marie d'Enghien,  κυρία του Άργους .

6. Ο Pietro I Cornaro ορίζει διάδοχό του τον γιό του Andrea V Cornarο, (1403-64), τον οποίο είχε ορίσει διάδοχό του ήδη ο παππούς του, Alessio I Cornaro. Ήταν σημαντική προσωπικότητα του οίκου των Cornaro. Όταν το 1403 η Βενετία συνήψε ειρήνη με τους Τούρκους του Menteshe (Μπεϊλίκι στην Περιοχή της Νοτιοδυτικής Τουρκίας) και τους Σελτζούκους Τούρκους, ο Andrea V Cornaro, αντιπροσώπευσε τους Βενετούς στις συνομιλίες αυτές. Ήταν πνεύμα περιπετειώδες, επιχειρηματικό και ανήσυχο. Ο γάμος του με την Margherita Moresco το 1429 από την οικογένεια των πρώην επικυρίαρχων του νησιού Moresco, ένωσε τις κάποτε αντίπαλες οικογένειες.

7. Με το θάνατο του Andrea V Cornaro παραλαμβάνει τον τίτλο του Signore di Scarpanto, de Casos e de Stasida ο πρωτογιός του Pietro IV Cornarο. (1464-75). Αυτός είχε τιμηθεί επιπλέον με το αξίωμα του Ιππότη και έλαβε μέρος και στο Μεγάλο Συμβούλιο της Βενετίας. Με τον τίτλο επέστρεψε στην Κάρπαθο, την οποία όμως διοικούσε ο ξάδελφος του Pietro III Cornaro, ο οποίος και τον έδιωξε λόγω μιας οικονομικής διαφοράς που είχαν. Τελικά ο Pietro IV Cornaro εγκαταστάθηκε στην Κάρπαθο με τη βοήθεια Βενετικής ναυτικής δύναμης, αλλά μόλις απομακρύνθηκε αυτή, ο Pietro III τον σκότωσε.

8. Ο γιος του Pietro IV Cornaro, Andrea IX Cornaro (1475-1520) κατήγγειλε το γεγονός της δολοφονίας στη Σύγκλητο της Βενετίας, με αποτέλεσμα να συλληφθεί  ο Pietro IX και τα αδέλφια του, οι οποίοι φυλακίστηκαν για δεκαπέντε μήνες αλλά στο τέλος αθωώθηκαν λόγω αμφιβολιών. Έχασαν όμως κάθε δικαίωμα στο νησί, παρά τις ενστάσεις που έκαμαν.

9. Τον Andrea IX Cornaro διαδέχεται ο γιός του, Pietro VI Cornaro (1527-37). Αυτός ήταν και ο τελευταίος Άρχοντας της Καρπάθου, Κάσου και Στακίδας, αφού το 1538 το νησί κατελήφθη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Αεροφωτογραφία των ερειπίων του Κάστρου στο Κοράκι, όπου
πιθανότατα ήταν η έδρα των Cornaro.  Μιχάλης Ζερβουδάκης

  Στον παρακάτω μακρύ κατάλογο παρουσιάζονται οι κληρονόμοι  του τίτλου του Άρχοντα της Καρπάθου, Κάσου και Αστακίδας - διεκδικητές της περιοχής. Διεκδικητές ακόμα και σε περίοδο που υπήρχαν μέλη της οικογένειας, που κατείχαν νόμιμα τον τίτλο. Αυτό δείχνει την μάχη εξουσίας εντός της οικογένειας Cornaro και το ενδιαφέρον τους για την Κάρπαθο. Πολλές ημερομηνίες συμπίπτουν. Οι λόγοι είναι διάφοροι. Άλλοτε πρόκειται περί συγκυριαρχίας και άλλοτε οφείλεται στις διαμάχες για την ανάληψη του τίτλου και των δικαιωμάτων που απέρρεαν από αυτόν. Οι ημερομηνίες εξάγονται κυρίως από έγγραφα των αρχείων της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας. Η οικογένεια κατέχει τον τίτλο ως το 1700 περίπου. Από την κατάληψη της Καρπάθου από τους Τούρκους, ο τίτλος γίνεται: De Jure Signore di Scarpanto, de Casos e de Stasida, δηλαδή: Ο με νόμιμο δικαίωμα Άρχοντας της Καρπάθου, Κάσου και Στασίδας.  

01. Marco I Cornarο (1313-1326).

02. Giovanni Cornarο (1313, 1323-1355).

03. Nicolo II Cornarο (1351-1368).

04. Andrea III Cornarο  (1355-1373).

05. Nicolo III Cornarο (1360-1367).

06. Nicolo I Cornarο (1361-1373).

07. Giovanni III Cornaro, (1389) 

08. Donato Cornarο.

19. Nicolo V Cornaro (1412) .

10. Francesco II Cornaro

11. Michele IV Cornaro.

12. Nicolo VIII Cornaro.

13. Michele V Cornaro.

14. Marco II Cornarο (1408).

15. Andrea VII Cornarο .

16. Giovanni IV Cornarο .

17. Michele III Cornarο (1431) . 

18. Pietro III Cornarο (1464-1485) .

19. Nicolo IV Cornaro (1408-1414).

20. Michele II Cornaro (1408-1438).

21. Nicolo VI Cornaro.

22. Michele I Cornaro (1413) .

23. Alessio II Cornarο (1416).

24. Scipione Cornarο (1462-1479). 

25. Alessio III Cornaro (1470).

26. Andrea VIII Cornarο (1471-1485).  

27. Giorgio I Cornarο.

28. Michele VI Cornaro (1477).

29. Nicolo VII Cornarο, (1479-1485).

30. Giovanni V Cornarο (1485). 

31. Michele VI Cornari .

32. Michele V Cornarο (1490) .

33. Vincenzo Cornaro (1498-1537).

34. Pietro Cornarο (1503) 

35. Antonio Cornaro (1518-1537). 

36. Andrea X Cornaro (1525-1537). 

37. Alessandro I Cornarο (1534).

38. Andrea IX Cornarο (1537).  

39. Andrea X Cornari,  de Jure Signore di Scarpanto, de Casos e de Stasida, έχουμε αναφορά γι' αυτόν, ότι το 1626 παντρεύτηκε. Μετακόμισε στην Μάλτα.

40. Nobile Giorgio Cornari, έχουμε αναφορά γι' αυτόν ότι παντρεύτηκε το 1653. 

41. Nobile Michele Cornari, έχουμε αναφορά γι' αυτόν ότι παντρεύτηκε το 1677.

42. Nobile Maria Cornari, έχουμε αναφορά γι' αυτόν ότι παντρεύτηκε το 1708 στη Γαλλία 

     Βιβλιογραφία: 

                     https://maltagenealogy.com/cornaro/

                   https://en.wikipedia.org/wiki/Cornaro_family

                   ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΑΡΠΑΘΟΥ του Μ.Γ. Μιχαηλίδου - Νουάρου, τόμος 1ος, επανέκδοση 1998, σελ: 334-347

                   Karl Hoff, Chroniques greco-latines inedites ou peu connues 1869..  

    Βασίλειος Διακοβασίλης                     Μιχάλης Ζερβουδάκης